عمل PRK چیست و چگونه انجام می‌شود
عمل PRK (پی آر کی) نوعی عمل چشم انکساری است که برای درمان مشکلات چشمی مانند دوربینی، نزدیک‌بینی و آستیگماتیسم تجویز می‌شود. عمل پی آر کی نخستین جراحی با لیزر برای درمان مشکلات ضعف بینایی به شمار می‌رود که پیش از آمدن روش پرطرفدار لیزیک، کاربرد داشت. انواع مختلفی از عمل چشم برای رفع مشکلات مختلف چشم وجود دارد. برخی از انواع جدیدتر عمل چشم مانند لیزیک و دیگر عمل‌های چشم با لیزر امروزه جایگزین PRK شده‌اند، اما نه‌طور کامل. این عمل مزایای خاص خود را دارد و هنوز هم برای برخی بیماران توصیه می‌شود. در این روش از جراحی چشم که با لیزر انجام می‌شود، با استفاده از لیزر اگزایمر، شکل قرنیه تغییر می‌یابد تا نور بتواند وارد چشم شود و روی شبکیه متمرکز شود.
عمل PRK چیست؟
عمل پی آر کی که به انگلیسی به آن فوتوريفرکتيو کراتکتومی (PhotoRefractive keratectomy /PRK) گفته می‌شود، نوعی عمل جراحی لیزر چشم است که با اصلاح خطای انکساری چشم مثل آستیگماتیسم، نزدیک‌بینی و دوربینی، بینایی را بهبود می‌بخشد. فرد بیمار بسته به نیاز و مشکلات چشمی می‌تواند عمل پی آر کی را در یک چشم یا برای هر دو چشم انجام دهد. برخی افراد می‌توانند برای رفع مشکلات چشمی هرکدام از روش‌های جراحی پیشنهادی را انجام دهد، اما عده‌ای هم وجود دارند که باید بین عمل جراحی پی آر کی و لیزیک یکی را انتخاب کنند. بیمار برای اینکه بهترین و مناسب‌ترین روش جراحی را انتخاب کند، باید بداند عمل پی آر کی چطور انجام می‌شود و چه تفاوتی با عمل لیزیک چشم دارد.
در عمل پی آر کی جراح لایه یک لایه‌ی بسیار نازک از بافت قرنیه یعنی اپیتلیوم را برمی‌دارد تا به بافت زیر دسترسی داشته باشد. جراح این کار را با لیزر یا با استفاده از محلول الکل و چاقوی ظریف جراحی به‌طور دستی انجام می‌دهد. تفاوت PRK با لیزیک هم در همین مرحله است. بافت برداشتهشده در این مرحله بسیار نازک‌تر از فلپی است که در عمل لیزیک بریده می‌شود و لایه استروما در آن وجود ندارد. مرحله‌ی بعد در عمل پی آر کی جراح از لیزر برای اصلاح سطح قرنیه در نقاط مشخصی که از قبل برنامه‌ریزی شده‌اند، استفاده می‌کند. بافت اپی تلیوم که در ابتدا برداشته شده‌است در طی چند روز آینده خود ترمیم می‌شود. و به همین علت هم زمان نقاهت عمل پی آر کی کمی طولانی‌تر است. این عمل بسیار دقیق است و برای کسانی که برای عمل لیزیک مناسب نیستند، گزینه‌ای عالی است.
تفاوت عمل PRK با عمل لیزیک
عمل PRK و لیزیک، هر دو برای رفع مشکلات بینایی چشم با تغییر شکل قرنیه توسط لیزر طراحی شده‌اند. مدت زمان انجام این عمل‌ها تقریبا یکسانی دارند. همان‌طور که در قسمت قبل گفتیم یکی از تفاوت‌های اساسی عمل PRK و لیزیک در مرحله‌ی ابتدایی عمل است. در عمل لیزیک یک فلپ نازک در بافت قرنیه ایجاد می‌شود. سپس این فلپ برداشته می‌شود تا به لایه زیرین دسترسی ایجاد شود و بعد از اصلاح انحنای قرنیه، فلپ دوباره سر جایش گذاشته می‌شود. اما همان‌طور که گفتیم در روش PRK لایه نازک سطحی قرنیه با استفاده از لیزر یا به‌صورت دستی برداشته می‌شود تا لایه زیرین توسط لیزر اصلاح شوند. این لایه دیگر به جای خود برگردانده نمی‌شود، بلکه در چند روز بعد از عمل توسط خود بدن ترمیم می‌شود.
تفاوت اصلی عمل پی آر کی با عمل لیزیک و لازک در همین است که لایه نازکی که در عمل پی آر کی برداشته می‌شود، بسیار نازک‌تر از عمل لیزیک است.
تا اینجا متوجه شدیم که مدت نقاهت عمل لیزیک کوتاه‌تر از PRK است. در لیزیک عمل نفوذ لیزر بیشتر است. یعنی اینکه اگر قرنیه شما نازک باشد، بعد از لیزیک این مسئله وخیم‌تر می‌شود. ازاین‌رو PRK برای کسانی که قرنیه نازک‌تری دارند مناسب‌تر است. همچنین در PRK قرنیه کمتر دستکاری می‌شود و برای کسانی که سبک زندگی فعال‌تری دارند مناسب‌تر است. علاوه‌بر‌این خطرات و عوارض فلپ در عمل پی آر کی وجود ندارد، اما به‌دلیل لایه‌ی اپیتلیوم برداشتهشده، احتمال عفونت یا کاهش بینایی در روزهای ابتدایی بعد از عمل وجود دارد. از این نظر لیزیک یک قدم جلوتر است و بهبود وضعیت بینایی در لیزیک سریع‌تر اتفاق می‌افتد.
دیگر تفاوت عمل پی آر کی با عمل لیزیک به تثبیت بینایی و بهبود دید مربوط می‌شود. بهبود در روش PRK معمولا تدریجی بوده و تا چند هفته طول می‌کشد. البته عمل پی آر کی هم مزایای خود را دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت. عمل لیزیک به‌دلیل آنکه با لیزر فمتوسکند انجام شده، به نسبت عمل لازک و پی آر کی هزینه بالاتری دارد.
در لیزیک فلپ از روی قرنیه برداشته شده و بعد به جای خود برگردانده می‌شود ولی در PRK یک لایه نازک از روی قرنیه برداشته شده و سپس قرنیه خود ترمیم می‌شود.
تفاوت عمل PRK و عمل لازک
عمل لازک نسخه‌ی تغییریافته‌ی عمل پی آر کی است. تفاوت عمل لازک با PRK در این است که در لازک به‌جای برداشتن لایه اپیتلیوم خارجی قرنیه، لایه اپیتلیوم با استفاده از یک وسیله جراحی به نام ترفاین برداشته می‌شود. این لایه در طول جراحی حفظ می‌شود و در پایان عمل روی سطح چشم گذاشته می‌شود.
روند بهبود لایه اپیتلیوم چشم در عمل لازک سریع‌تر از عمل پی آر کی است، به‌همین دلیل محبوبیت بالاتری نسبت به پی آر کی دارد. تفاوت عمل لیزیک و لازک در ضخامت برش فلپ است. در روش لیزیک ضخامت این برش حدود ۱۰۰ تا ۱۸۰ میکرون است. اما در روش لازک نزدیک به ۵۰ میکرون می‌رسد.
در عمل جراحی لیزیک جراح قسمتی از لایه استروما و اپیتلیوم را برش می‌زند و بلند می‌کند. اما در عمل لازک و پی آر کی جراح صرفا لایه اپیتلیوم را برمی‌دارد.
در عمل لازک مانند عمل PRK یک لایه‌ی نازک از روی قرنیه برداشته می‌شود، ولی برخلاف PRK دور انداخته نمی‌شود و بعد از عمل به جای خود برگردانده می‌شود.
مزایا و معایب عمل PRK
عمل پی آر کی مانند هر عمل چشم دیگری مزایا و معایبی دارد. قبل از انتخاب بهترین روش عمل چشم، در مورد انواع روش‌ها و مزایا و معایب هر روش به‌دقت مطالعه کنید. در ادامه می‌توانید با مزایا و مهایت عمل چشم PRK اشنا شوید.
مزایای عمل PRK
- عمق برش در عمل پی آر کی با استفاده از لیزر به نسبت عمل لیزیک کمتر است.
- عمل پی آر کی مناسب افرادی است که قرنیه نازک دارند.
- عوارض و خطری برای فلپ قرنیه ندارد.
- ریسک کاهش ضخامت قرنیه را کم می‌کند.
معایب عمل PRK
- زمان ریکاوری عمل پی آر کی به نسبت عمل لیزیک طولانی‌تر است.
- زمان بهبودی کامل در عمل پی آر کی طولانی است.
- ریسک عفونت، التهاب و زخم در عمل پی آر کی بیشتر است.
- در روزهای اولیه بعد از عمل پی آر کی، معمولا ناراحتی چشم به نسبت عمل لیزیک بیشتر است.
عمل جراحی PRK چگونه انجام می‌شود؟
جراحی پی آر کی به‌صورت سرپایی انجام می‌شود و خبری از بیهوشی نیست. فقط داروی آرام‌بخش خفیفی تجویز می‌شود تا در حین عمل برای بیمار مشکلی به وجود نیاید. متخصص چشم‌پزشک، چشم را با قطره بی‌حس می‌کند، سپس پلک‌ها را با نگهدارنده مخصوصی به نام اسکولوم پلک باز نگه می‌دارد تا جلوی پلک زدن را بگیرد. سپس جراح با استفاده از تیغ یا لیزر، یک لایه نازک از قرنیه را برمی‌دارد و بعد با کمک لیزر اگزایمر، تغییر شکل قرنیه را انجام می‌دهد.
بیمار مدت کوتاهی باید به نور هدف نگاه کند. کل فرآیند عمل پی آر کی برای هر دو چشم نزدیک به ۱۵ دقیقه خواهد بود. به این ترتیب معمولا عمل هر دو چشم را می‌توان در یک روز انجام داد و برای هر چشم حدود ۵ دقیقه زمان کافی است. البته برخی بیماران ترجیح می‌دهند که عمل پی آر کی چشم دوم را در فاصله یک یا دو هفته‌ای انجام دهند. پس از پایان عمل، روی چشم با لنز تماسی پانسمان می‌گردد و بعد از اینکه لایه اپیتلیوم بهبود یافت، پانسمان برداشته می‌شود.
