زمانی که فضای مابین شبکه ها (لایه داخلی) به علت افزایش تخریب بافت استخوانی و عدم جایگزینی آن به طور کامل بزرگ شوند به آن پوکی استخوان می گویند . در اثر چنین تغییری ، استخوان ضعیف شده و با کوچکترین ضربه دچار شکستگی می شود. ازدست دادن استخوان ها به طور خاموش و بی سرو صدا اتفاق می افتد و اغلب اوقات هیچ علامتی تا زمان رخ دادن شکستگی وجود ندارد.

علائم و نشانه ها

از علایم پوکی استخوان میتوان گفت معمولاً پوکی استخوان در مراحل اولیه هیچ‌گونه نشانه‌ای ندارد. اما بعدها باعث درد مبهمی در استخوان‌ها یا عضلات می‌شود، به خصوص در گردن و قسمت پایینی پشت. در مراحل بعدی بیماری، بروز درد های شدید و ناگهانی از علائم پوکی استخوان است که معمولاً به نواحی دیگر گسترش نمی‌یابد؛ اما با انجام فعالیت‌هایی که بر روی ناحیه دردناک فشار وزنی وارد می‌کنند بدتر می‌شود، و ممکن است با حساسیت به لمس همراه شود، ولی به طور کلی در عرض یک هفته کمتر میشوند. معمولاً وجود درد بیش از سه ماه طول می‌کشد.

مبتلایان به پوکی استخوان حتی ممکن است افتادن یا هرگونه ضربه دیگری که باعث شکستن استخوانی از آن‌ها مثل استخوان‌ ستون فقرات یا مچ پایشان می‌شود را به خاطر هم نیاورند. شکستگی‌های کمپرشن در ستون فقرات  منجر به کاهش قد و قوز کمر می‌شوند. معمولاً، دلیل شکستگی‌های جاهای دیگر بدن، که بیشتر در باسن و استخوان‌های مچ دست رخ می‌دهند، افتادن است.

چه قسمت هایی بیشتر دچار شکستگی می شوند ؟

انتهای ساعد

ستون فقرات

ران

مچ دست

عوامل مستعد کننده پوکی استخوان کدامند

عوامل غیر قابل کنترل:

سن :با افزایش سن احتمال بروز پوکی استخوان بیشتر می شود. بعد از دهه سوم زندگی به تدریج توده استخوانی کاهش می یابد. کمردرد، کوتاه شدن قد، قوز پشت و شکستگی استخوان، علائم شایعی هستند که با افزایش سن دیده می شوند.

یائسگی :هرقدر یائسگی در سنین پایین تر شروع شود، خطر ابتلا به پوکی استخوان بیشتر می شود. یائسگی معمولا حوالی ۵۰ سالگی رخ می دهد. با بروز یائسگی میزان هورمون استروژن مترشحه از تخمدان ها کاهش می یابد. این هورمون نقش مهمی در استحکام استخوان ها دارد و با کمبود آن تخریب بافت استخوانی افزایش می یابد. ورزش های سنگین که باعث قطع عادت ماهیانه بیش از ۶ ماه می شوند ، کاهش توده استخوانی را به همراه خواهند داشت. همچنین خانم هایی که یائسگی زودرس دارند (قبل از ۴۵ سالگی)

بانوانی که تخمدان هایشان در سنین پایین باجراحی نیز برداشته شده است. بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند.

سابقه فامیلی :وراثت از جمله عواملی است که در استحکام و سرعت از دست دادن توده استخوان اثر دارد.

نژاد: خانم های آسیایی و خانم هایی که پوست و مویی روشن دارند ، بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند.

وزن و اندازه استخوان ها :خانم هایی که بسیار لاغر می باشند یا استخوان بندی ظریفی دارند ، به دلیل وجود توده استخوان کمتر ، بیشتر از خانم ها چاق یا افرادی که اسکلت بندی درشتی دارند مستعد ابتلا به پوکی استخوان می باشند.

بیماری های مزمن :پوکی استخوان به طور ثانویه در افرادی که اختلالات هورمونی و مقابولیسمی مانند بیماری های مزمن کبد و کلیه، دیابت، پرکاری غدد تیروئید و پاراتیروئید، اختلالات رشد و هورمون های جنسی دارند، دیده می شود. التهاب روده و بیمارهایی که ایجاد اختلال در جذب مواد غذایی کنند و نیز اسهال مزمن، به پوکی استخوان منجر می گردند. بستری شدن و نداشتن تحرکت به مدت طولانی، بی اشتهایی عصبی، افرادی که عضو پیوندی دریافت می کنند و در برخی سرطان ها هم پوکی استخوان بیشتر می شود.

داروها : از عوارض مصرف طولانی مدت ترکیبات کورتیکو استروئیدی که به عنوان ضد التهاب، ضد روماتیسم و ضد آلرژی تجویز می شوند، پوکی استخوان است که با مصرف کلسیم و ویتامین D به تنهایی خیلی نمی توان از این عارضه پیشگیری کرد. داروهای حاوی کورتون باید با تجویز پزشک مصرف شوند همچنین مصرف طولانی مدت ضد تشنج ها و هپارین نیز از عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان می باشند.

ورزش نکردن : بی تحرکی و نداشتن فعالیت، باعث تسریع در کاهش توده استخوانی می شود. ورزش و فعالیت های فیزیکی مناسب اگر مرتب و روزانه انجام شود به افزایش توده استخوانی کمک می کند.

کمبود کلسیم در برنامه غذایی : کلسیم باعث قوی شدن استخوان ها می شود. کمبود ذخیره کلسیم در بدن می تواند به علت کاهش در یافت کلسیم در زمان کودکی و بزرگسالی باشد. در این صورت بدن سلول های استخوانی را تخریب می کند تا کلسیم مورد نیاز خود را بدست آورد.

کمبود ویتامین D: ویتامین D برای جذب کلسیم لازم بوده و مانند کلیدی است که در قفل شده روده ها را به طرف جریان خون باز می کند و اجازه می دهد تا کلسیم مواد غذایی از روده ها ، وارد جریان خون شود و از آنجا به استخوان ها برسد. یکی از منابع طبیعی ویتامین D تماس مستقیم با نور خورشید می باشند (شیشه پنجره ها و کرم های ضد آفتاب، مانع از جذب ویتامین D توسط پوست می شوند).

سیگار کشیدن :افراد سیگاری بیشتر از آنهایی که سیگار نمی کشند دچار پوکی استخوان (و سایر بیماری ها) می شوند . مصرف سیگار در دوره نوجوانی ، احتمال ادامه آن را در بزرگسالی افزایش داده، باعث کاهش مواد معدنی استخوان ها و افزایش خطر شکستگی لگن می شود.

دوری از سیگار در دوره نوجوانی راه مؤثری برای پیشگیری از شکستگی های ناشی از پوکی استخوان در بزرگسالی می باشد.

سقوط های مکرر:اختلالات بینایی ، از دست دادن تعادل ، اختلال عملکرد عصبی – عضلانی و استفاده از داروهای خواب آور سبب افزایش خطر سقوط ودر نتیجه افزایش خطر شکستگی می شود.

مصرف الکل :مصرف الکل با تاثیر بر سلول های سازنده استخوان و برهم زدن تعادل تغذیه ای فرد سبب پوکی استخوان می شود.

راه ها و روش های درمان

برای خواندن مقالات مرتبط کلیک کنید